Het begrip ambivalentie is een centraal begrip in de Motiverende Gespreksvoering.
Ambivalentie geeft de interne twijfel aan van iemand die iets nieuws wil, bijvoorbeeld zijn gedrag veranderen.
Maar er is meer te vertellen over ambivalentie.
Wat is ambivalentie? ‘ik wil wel en ik wil niet’
De interne twijfel die iemand zoals jijzelf voelt als hij iets wil veranderen is als een conflict dat iemand met zichzelf heeft tussen de huidige (oude) situatie en de nieuwe (gewenste) situatie.
Dat conflict bestaat eruit dat
- je de voordelen van de nieuwe situatie wel ambieert en tevens
- graag de nadelen van je huidige situatie niet meer wil,
- terwijl je tegelijkertijd de voordelen van je huidige situatie niet wilt verliezen
- noch zit te wachten op de nadelen van de nieuwe situatie.
Ambivalentie houdt dus in dat je heen en weer wordt getrokken tussen de nadelen en voordelen van de huidige en de nieuwe situatie. Gevolg is dat iemand die ambivalent is vaak geen keuze maakt en daardoor bij het oude blijft. Zo blijft het nieuwe gedrag uit.
Ambivalentie is een dubbelslachtig gevoel. Je wilt iets, maar tegelijkertijd ook niet, lijkt het. Je bedenkt voor jezelf diverse redenen en motieven om het te doen, maar toch… kom je niet in actie.
Je hinkt op twee, of eigenlijk veel meer, gedachten.
Vanuit het perspectief van gedragsverandering is ambivalentie een volstrekt normaal verschijnsel. Vrijwel iedereen die iets wil veranderen is, in enige mate, ambivalent of is dit geweest. Het is een periode waar je doorheen gaat als je iets wilt veranderen.
In het schema hiernaast zie je nogmaals de verschillende aspecten van ambivalentie. Het gaat dus om de onderste vier vakken.
Ambivalentie; interne twijfel en daardoor stilstand
Laten we eens een voorbeeld bekijken. Misschien herken je jezelf (of iemand anders erin).
Albert is 42 jaar, getrouwd met Tineke. Hij wil wat vaker gaan bewegen, 2 keer per week wat sporten en wat vaker een stuk wandelen of met de fiets.
Hij heeft hiervoor allerlei argumenten aan zichzelf gegeven, zijn intrinsieke motivatie.
Dat wil hij omdat hij last heeft van een stijve rug bij het opstaan ’s morgens vroeg, hij slecht in conditie is en omdat hij langzamerhand wat zwaarder wordt en zich daar zorgen over maakt.
Dit zijn de nadelen van zijn huidige gedrag, daar wil hij graag vanaf.
Hij wil ook wat meer gaan bewegen omdat hij dan met zijn vrienden op wintersport kan. Verder kan hij dan mogelijk een keer met zijn dochter meedoen aan een ‘mud-run’ en het is goed voor zijn hart en bloedvaten, zo heeft hij bedacht.
Dit zijn de voordelen van zijn gewenste situatie. Al met al heeft hij genoeg redenen om aan de slag te gaan, vindt hij. Toch komt het er maar niet van. Hij doet zelfs niet eens een poging….
Vaak zit hij ’s avonds lekker voetbal te kijken en heeft dan geen puf meer om nog te gaan sporten. Het is ook best veel gedoe. En voetbal, dat wil hij voor geen goud missen!
Hij zegt dan ook weleens tegen zichzelf dat het allemaal wel meevalt met dat (groeiende!) buikje van hem. En dat hij ook op een andere manier met zijn vrienden plezier kan hebben dan met hen op wintersport te gaan. En trainen voor een mud-run is ook niet zonder risico’s, misschien krijgt hij wel allerlei blessures!
Deze argumenten, de voordelen van zijn huidige situatie en de nadelen van zijn gewenste situatie, vormen met elkaar de motieven tégen de verandering van zijn gedrag.
En zo blijft het in evenwicht.
Albert twijfelt omdat hij de voordelen van de oude situatie niet wil verliezen en de nadelen van de nieuwe situatie niet accepteert. Tegelijkertijd wil hij wel af van de nadelen van de huidige situatie en verlangt hij naar de voordelen van de nieuwe situatie. En zo blijft hij regelmatig denken: misschien is het toch beter als ik wat meer ga sporten……
Enfin, Albert is ambivalent en het resultaat is dat hij voorlopig niet verandert.
Motiverende gespreksvoering vermindert ambivalentie
Hoe kom je nu uit deze impasse? Hoe los je dit interne conflict bij jezelf of bij een ander op?
Motiverende Gespreksvoering reikt hiervoor een gespreksstijl aan, die ook nog eens evidencebased is (wetenschappelijk verantwoord dus).
Allereerst is MGV een methode in gespreksvoering zoals de benaming al zegt.
Om ambivalentie op te lossen zal iemand dus met een ander in gesprek moeten gaan.
Bij het toepassen van MGV richt je je in nauwe samenwerking met elkaar op de ambivalentie. Hoe?
Wel, ambivalentie kan alleen verminderen als de persoon die ambivalent is dit ook werkelijk wil. Dus MGV werkt vanuit een bepaalde ‘spirit‘, een grondhouding van degene die het toepast.
Autonomie, de ander accepteren en compassie met hem hebben zijn onderdeel van deze grondhouding. Hierdoor kan het gesprek ook echt gaan over zijn intrinsieke motivatie.
En dat is belangrijk, anders zal zijn ambivalentie slechts tijdelijk verminderen, bijvoorbeeld omdat er druk op hem/haar is uitgevoerd.
Door vanuit de grondhouding de ander uitspraken te ontlokken die pleiten voor de verandering en tegen de status quo vermindert de ambivalentie.
Zogenaamde ‘verandertaal‘ vormt hierbij een belangrijk richtpunt.
Neemt de ambivalentie af, dan is het vaak behulpzaam om met de ander vooruit te kijken naar een manier om zaken aan te pakken.
Hoe ziet ambivalentie eruit?
Ambivalentie is vrij gemakkelijk te herkennen. Voornamelijk door wat mensen zeggen.
Kijk maar naar het volgende voorbeeld: ‘ik zou heel graag eens een keer 3 maanden een ‘sabbatical’ nemen, eens goed overdenken wat en hoe ik nu verder wil de laatste 10 jaar van mijn werkende leven. Maar ja, dat kan natuurlijk vast niet. En al dat gedoe voordat dat dan geregeld is…’
Ook bij voetbalcoaches zie je vaak ambivalentie in hun uitspraken. Vooral als journalisten hen vragen of ze nog aanblijven als coach of niet.
In dit nieuws fragment zie je de ambivalentie in de uitspraken van Danny Blind erg mooi terug.
Een ander mooi voorbeeld is het onderstaande video fragment. De ambivalentie druipt er vanaf (en niet onbegrijpelijk toch…?).