Motiverende Gespreksvoering pas je toe vanuit een bepaalde attitude of grondhouding. Het is niet een trukendoos maar meer een manier van ‘zijn’. In dit artikel lees je meer over de grondhouding zoals die in de Motiverende Gespreksvoering of motivational interviewing passend is.
In communicatie geldt veelal dat niet de techniek (communicatieve vaardigheid) maar de attitude de doorslag geeft. In Motiverende Gespreksvoering noemt men dat de ‘spirit’, de ‘geest’ van MI. Klinkt misschien wat zweverig maar dat is het niet. De spirit van Motiverende Gespreksvoering is de attitude, de grondhouding in goed Nederlands. Dus de grondhouding van iemand die iets communiceert (vraagt, samenvat, doorvraagt, etc) maakt het werkelijke verschil. Doen vaardigheden er dan helemaal niet toe? Ja natuurlijk wel. Die heb je natuurlijk ook nodig.
De spirit van MI in vier begrippen
De grondhouding of spirit van Motiverende gespreksvoering is in vier begrippen gevat. Namelijk:
- Partnerschap
- Acceptatie
- Compassie
- Ontlokken
Je zou het wel het fundament kunnen noemen van het werken met mensen in veranderingsprocessen.
Partnerschap
Dansen, niet worstelen
Partnerschap gaat om samenwerken met elkaar. Je stelt jezelf als gelijke op, niet meer of minder dan de ander. In het ‘expert-model’ staat de expert centraal, de ander volgt. Dat is bij motiverende gespreksvoering niet zo. Alhoewel je best expert op een vakgebied kunt zijn en blijven, je zet je expertise alleen in als de ander daar behoefte aan heeft, om vraagt en/of toestemming voor geeft.
Het partnerschap in Motiverende gespreksvoering is te vergelijken met dansen, en niet met worstelen. Je beweegt met iemand, zoekt de congruentie in jullie samenwerking. Tegelijkertijd geef je ook leiding aan het gesprek, zij het op een gidsende manier. Niet dwingend of sturend maar navigerend, afstemmend op de ander.
Acceptatie
Acceptatie is de persoon nemen zoals hij is en toch ook wil veranderen. Je keurt daarmee niet direct goed wat hij of zij doet, zegt of meent. Jouw goedkeuring doet niet ter zake. Acceptatie bestaat uit vier componenten: absolute waarde, autonomie, accurate empathie en affirmatie (of bevestiging). Deze vier begrippen geven allemaal een bijzonder aspect van acceptatie weer:
Absolute waarde
Rogers (een Amerikaanse psycholoog en grondlegger van de cliënt-gerichte psychologie) zei over het begrip ‘absolute waarde’: ‘een aanvaarding van dit andere individu als een afzonderlijk iemand, een respect voor de ander als iemand die op zichzelf van waarde is. Het is basaal vertrouwen dat deze persoon op een of andere manier wezenlijk te vertrouwen is’. Het is het zien zoals iemand is, met een unieke individualiteit. Voor Rogers was dit een noodzakelijke voorwaarde voor verandering omdat als iemand geaccepteerd wordt zoals hij is zich eerder vrij zal voelen en het vertrouwen zal hebben om te veranderen.
Door absolute waarde stel je vertrouwen in de waarde en mogelijkheden van ieder mens. Het tegenovergestelde hiervan is een houding van beoordeling en ook de waarde van iemand verbinden aan allerlei voorwaarden. Zoals: ik kan jou helpen mits jij….
Autonomie
Hierbij gaat het om het accepteren dat mensen het recht hebben hun eigen leven te leiden, hun eigen beslissingen te nemen. Mensen willen en kunnen de route nemen die zij juist vinden. Zodra we mensen onze mening en overtuiging willen opdringen zal dit uiteindelijk falen: iemand gelooft wat hij zelf wil geloven. Ook met een verandering in eigen gedrag is dit zo.
Accurate empathie
Hierbij gaat het om precies te begrijpen wat de ander voelt en denkt. Je probeert de wereld en zijn leven te zien zoals hij deze ziet. Dit is niet altijd gemakkelijk, zeker niet als hetgeen iemand zegt vol is van onwaarheden, mythe’s en angsten. Toch is het belangrijk om hierbij aan te sluiten: het is immers de belevingswereld van de ander en voor hem/haar is deze de waarheid. Aansluiten hierbij en van daaruit toe werken naar een gewenste verbetering in gezondheid, leven en werken is dan behulpzaam.
Affirmatie
Affirmatie of bevestiging houdt in dat je bewust kiest om je te richten op wat goed is en op wat werkt. Door te denken en handelen vanuit de kracht, vanuit het positieve ontstaat respect, vertrouwen en een positief zelfbeeld. Het gaat ervan uit dat veel van wat een ander al doet, (gezondheids)bevorderend is. Het is ook domweg effectiever. Vrijwel iedereen heeft meerdere pogingen nodig om iets te veranderen. Vaak ontstaat daardoor minder zelfvertrouwen omdat pogingen falen. Affirmatie helpt dit vertrouwen juist te versterken. En dat werkt!
Compassie
Compassie – in het Nederlands is compassie wel te ‘vertalen’ met het woord mededogen. Dit is niet hetzelfde als sympathie. Compassie is en werkt ten volle voor het belang van de ander. Dat betekent dat je daarmee je eigen interesse en mening wegcijfert; alles wat je doet is gericht op het belang van de ander.
Ontlokken
Ontlokken – met een mooi woord evocatie. Ontlokken slaat zowel op de grondhouding die we aannemen als op het feitelijke gesprek zelf. De grondhouding van ontlokken impliceert dat de ander de meeste antwoorden, diep van binnen soms, al kent. Door te laten blijken dat niet wij de antwoorden kennen of vermoeden maar dat de antwoorden in feite al bekend zijn aan de ander, ontstaat de motivatie werkelijk van binnenuit. De motivatie is al in de ander aanwezig, hoeft er niet in te worden gestopt of geduwd. De ander wil veranderen naar een betere gezondheid en leven. Dat is wat uit de ander wordt ontlokt.